Gevoel volgt gedrag

Gevoelens werken als een katalysator, een versterker. Enthousiasme en zelfs boosheid hebben een positieve invloed als je ze doelgericht gebruikt. Geef emoties de ruimte. Een leven zonder emoties is geen leven. Het opkroppen van emoties kost heel veel energie. Als ze er mogen zijn, kun je ze beter hanteren.Als je emoties af en toe een tijdje je gedrag bepalen, kan dat geen kwaad. Integendeel, het lucht op. Wanneer je emoties je voortdurend overspoelen - niet omdat je die emoties wilt toelaten, maar omdat je ze moet toelaten, omdat je de controle kwijt bent - is datheel deprimerend. Je denkt: ‘Dit is niet normaal!’ Je schaamt je dood wanneer je altijd maar moe bent, steeds verdrietiger wordt, voortdurend boos, prikkelbaar en chagrijnig bent of steeds maar pijn hebt. Zoals je voelt, zo denk je en zo gedraag je je over het algemeen. Als je goed voelt, denk je dat iedereen je mag. Dat is niet zo, maar het voelt wel lekker. Vervolgens doe je gemakkelijk een beroep op anderen. Als je je rot voelt, denk je dat niemand je mag. Dat is niet zo en het voelt ook nog rot. Je zult dan zeker niets aan anderen vragen.Wat je met je (pijn)gevoel doet, bepaalt of je (pijn)gevoel sterker of zwakker wordt. Als je je goed voelt en hartelijk en spontaan op anderen reageert, ga je je steeds beter voelen. Als je je rot voelt en nors en afstandelijk tegen anderen doet, ga je je steeds ellendiger voelen.

Met je gevoel meegaan

Zoals je je gedraagt, zo ga je je voelen. Verandert je gedrag,dan veranderen je gedachten en je gevoel. Gedragsverandering is gevoelsverandering. Zoals je je voelt, zo gedraag je je: vrolijk, verdrietig, kwaad, angstig, verliefd enzovoorts. Emoties hebben veel invloed op je gedrag, veel meer dan je als ‘verstandig’ mens vaak wilt weten. Veelal is je gedrag een rechtstreeks gevolg van je gevoel. Sommige mensen zijn zelfs een speelbal van hun
gevoelens. Je kunt kiezen of je met je gevoel meegaat, op welke manier en hoelang, of dat je het tegenovergestelde doet. Wanneer je je verdrietig en triest voelt, kun je je hart uitstorten, naar gevoelige muziek luisteren en je tranen de vrije loop laten. Dit is prima als je besloten hebt dat je mag voelen wat je voelt. Soms voel je je daardoor al beter. Vervolgens kun je tegen jezelf zeggen: ‘Ik wil hier niet in blijven hangen. Mijn verdriet heeft nu voldoende ruimte gehad en ik game verzetten. Ik neem een douche, doe een paar rek- en strekoefeningen, ik verzorg mijn uiterlijk, haal een paar keer diep adem, geef mezelf een bemoedigende knipoog, zet wat vlotte muziek op en boor een nieuwe energielaag aan, waarvan ik niet meer wist dat hij bestond. Na een uurtje gun ik mezelf dan weer een welverdiende rustpauze.’Het kan best zijn dat je dankzij deze aanpak opeens merkt dat je meezingt of -fluit met de muziek.

Gedrag kun je kiezen

Op begrafenissen waar heel veel gehuild wordt, wordt vaak, tot verbazing van de mensen zelf, ook wel weer gelachen. Eerst bewust toegeven aan je gevoel en dan bewust voor ander gedrag kiezen - het beïnvloedt je gevoel en daardoor word je de baas over je gevoelens. Je kunt je spieren trainen en je fysieke conditie opbouwen. Waarom zou je de gewenste gevoelens niet opnieuw kweken door je het gedrag eigen te maken dat bij de gewenste gevoelens hoort?Waarom zou je niet meer systematisch aandacht geven aan je mentale conditie? Als je je moe en lamlendig voelt, doe dan iets wat tegen je gevoel van vermoeidheid ingaat: ga zwemmen, loop energiek een straatje om, doe rek- en strekoefeningen. Kortom: beweeg, gebruik je spieren! Er is een redelijke kans dat je energieke gedrag je vermoeidheid verdrijft.Met pijn heb je een pijnlijke manier van voortbewegen, een gespannen uitdrukking op je gezicht, word je stiller, kijk je anders en zucht of steun je misschien. Ook al denk je dat je je pijn redelijk weet te verbergen, toch zullen bepaalde mensen in je omgeving meestal wel merken wanneer je veel pijn hebt. Je gevoel veroorzaakt een bepaald gedrag, en dit gedrag beïnvloedt je gevoel.Ook assertiviteitstrainingen berusten op het principe ‘leer je anders te gedragen en vervolgens zul je je anders gaan voelen’. Kijk, loop, spreek als iemand met zelfvertrouwen en vervolgens krijg je zelfvertrouwen. Als je verlegen bent en je gedraagt je verlegen (je spreekt zachtjes en onduidelijk, je vermijdt de blik van de ander), dan zeg je zonder woorden: ‘Ik ben niet belangrijk, houd maar geen rekening met mij.’ Logisch dat anderen die boodschap overnemen. Als je jezelf niet belangrijk vindt, waarom zou een ander dat dan wel vinden? Door te leren je anders te gedragen, ga je je zekerder voelen en daardoor gaan anderen veel meer rekening met je houden.

Demp de pijn

Het leven vraagt om vele rollen. Als je maar één rol beheerst, ben je gehandicapt. De clown zijn is even leuk, maar het effect is groter als je ook ernstig kunt zijn. Altijd lief en aardig zijn werkt niet altijd. De bitch zijn nog minder. Zacht zijn is prima als je ook krachtig kunt zijn. Zakelijk en rationeel is prima zolang er ook emoties zijn. Door teleurstellingen en pijn kun je ook bepaalde rollen verleren, je spontaniteit kwijtraken en harder en afstandelijker worden. Maar je kunt weer warme, tedere, waardevolle gevoelens ontwikkelen. Wacht niet tot je die gevoelens krijgt, maar experimenteer met gedrag dat bij deze gevoelens hoort. Tot je verbazing zul je merken dat dit weer heel veel gevoelens losmaakt. Conclusie: wanneer je op een rustige en natuurlijke manier beweegt, je ontspannen gedraagt en met vertrouwen de pijn gedoseerd opzoekt, dan gedraag je je anders dan bij pijn gewoon is. Dit gedrag dempt de pijn, of je wilt of niet. Met andere woorden: het gevoel bepaalt het gedrag en het gedrag beïnvloedt het gevoel.

Gepubliceerd in vakblad Pijnperiodiek - dec. 2011